Co to jest atopowe zapalenie skóry?
Atopowe zapalenie skóry lub wyprysk atopowy to dziedziczna, niezakaźna, zapalna choroba skóry związana z suchą, łatwo ulegającą podrażnieniom skórą. Objawia się zmianami, które powodują intensywne swędzenie i mogą dotyczyć dowolnej części ciała.
Zmiany skórne pojawiają się na policzkach, podbródku, udach, ramionach i brzuchu. Lokalizacja zmian zmienia się z czasem, ale zwykle zanika wraz z wiekiem. Jeśli trwa przez całe życie, zwykle naprzemiennie występują okresy poprawy i okresy pogorszenia lub ostrych zaostrzeń. Połączenie atopowego zapalenia skóry, alergicznego nieżytu nosa i astmy nazywane jest chorobą atopową. Atopowe zapalenie skóry w rodzinie występuje u 70-80% dzieci.
Kto cierpi na atopowe zapalenie skóry?
Atopowe zapalenie skóry dotyka w równym stopniu obie płcie, choć w okresie dojrzewania występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn. Może pojawić się w każdym wieku, choć częściej występuje u niemowląt i dzieci w wieku 2-3 lat, a nawet w pierwszych miesiącach życia. Jedna trzecia niemowląt może wykazywać zapalenie skóry, chociaż objawy są często bardzo łagodne i ustępują w krótkim czasie.
Częstość występowania tej patologii zmniejsza się wraz ze wzrostem: chociaż w okresie niemowlęcym osiąga od 10% do 20%, w połowie przypadków znika przed ukończeniem trzeciego roku życia, a w 75% przed osiągnięciem wieku dojrzewania. W pozostałych przypadkach może utrzymywać się przez wiele lat.
Co powoduje alergiczne zapalenie skóry?
Atopowe zapalenie skóry jest chorobą immunologiczną o dziedzicznym podłożu genetycznym. Ciało osoby cierpiącej na ten problem nadmiernie reaguje na pewne bodźce środowiskowe, co powoduje dysfunkcje bariery skórnej. Zmiany w funkcji bariery są czynnikiem determinującym, który umożliwia alergenom wnikanie przez skórę.
Skóra osób z tą dolegliwością ulega zmianom w naskórku, który traci wodę poprzez parowanie i nabiera suchego wyglądu. Bariera naskórkowa służy jako ochrona przed zewnętrznymi agresorami; zmiana tej bariery z powodu mutacji w białku w jej strukturze zwanym filagryną może zmienić funkcję naskórka i sprzyjać rozwojowi atopowego zapalenia skóry. Ponadto drapanie bezpośrednio stymuluje komórki naskórka i aktywuje cykl, który prowadzi do jeszcze większego swędzenia.
Co może pogorszyć stan skóry?
Czynniki drażniące
Powodują one pieczenie, swędzenie lub zaczerwienienie. Są to na przykład rozpuszczalniki, chemikalia przemysłowe, detergenty, opary, farby, wybielacze, kwaśne pokarmy, środki ściągające, niektóre mydła i perfumy oraz produkty do pielęgnacji skóry zawierające alkohol. Również niektóre tkaniny syntetyczne lub wełniane mogą podrażniać skórę.
Alergeny
Są to substancje, które same w sobie nie są drażniące, ale u osób predysponowanych powodują wysypkę. Niektóre powszechne alergeny to żywność — jaja, orzeszki ziemne, mleko, ryby, soja, pszenica itp. – pleśń, pyłki, zwierzęta domowe, kurz i roztocza.
Czynniki środowiskowe
Na przykład wysoka temperatura lub nadmiernie suche środowisko, takie jak to wynikające ze zbyt wysokiej temperatury ogrzewania.
Czynniki emocjonalne
Nerwowość, niepokój i stres mogą również powodować wybuchy choroby. Depresja lub problemy w pracy, lub środowisku rodzinnym są częstymi czynnikami wyzwalającymi.
Nadmierna potliwość
Istnieje związek między poceniem się, suchością skóry i swędzeniem, które zwykle występuje latem i u zbyt ciepło ubranych dzieci.
Jakie są czynniki ryzyka?
Genetyczne
Ryzyko wzrasta, jeśli ktoś w rodzinie cierpi na tę chorobę. Jeśli jedna osoba cierpi na atopowe zapalenie skóry, każde z jej dzieci ma 40% szans na zachorowanie na tę chorobę i 25% szans na wystąpienie nieżytu nosa, zapalenia spojówek lub astmy alergicznej. Jeśli oboje rodzice cierpią na atopowe zapalenie skóry, prawdopodobieństwo wystąpienia atopowego zapalenia skóry u każdego dziecka wzrasta do 80%.
Wiek
60% pacjentów zaczyna chorować w pierwszym roku życia, 85% w ciągu pierwszych 5 lat, a tylko 10% po ukończeniu 7 roku życia.
„Zachodni” styl życia
Częstość występowania atopowego zapalenia skóry wynosi 15% w krajach rozwiniętych w porównaniu do 5% w krajach rozwijających się, a liczby te są wyższe na obszarach miejskich i w populacjach o wyższym standardzie życia.
Życie w miastach lub suchym klimacie.
Jakie są objawy?
U niemowląt
Zwykle zaczyna się od zaczerwienienia policzków, które postępuje w kierunku czoła, małżowin usznych, podbródka, szyi i skóry głowy, zwykle z zachowaniem trójkąta nosowo-wargowego (nos i usta). Na ciele dotyka przedniej części klatki piersiowej i grzbietowych powierzchni kończyn, podczas gdy zagięte obszary pozostają wolne.
U dzieci (w wieku od 2 do 12 lat)
Głównie dotknięte są fałdy, w których zginają się ręce i nogi. Inne częste lokalizacje to nadgarstki, kostki, szyja, fałdy pośladkowe i twarz, zwłaszcza obszary w pobliżu ust i powiek.
U dorosłych
Przewlekły wyprysk dłoni może być głównym objawem atopowego zapalenia skóry. Inne częste miejsca to powieki i szyja, gdzie należy wykluczyć inne przyczyny wyprysku, takie jak kontakt. W przypadku ciężkiego zapalenia skóry objawem może być rozległa czerwona, łuszcząca się skóra.
Jak diagnozuje się atopowe zapalenie skóry?
Nie ma konkretnego testu pozwalającego zdiagnozować atopowe zapalenie skóry. Ogólnie rzecz biorąc, przeprowadza się badanie fizykalne oraz przegląd historii medycznej i rodzinnej. Pacjent może zostać skierowany do dermatologa lub alergologa w celu wykonania testów alergicznych. Jest to szczególnie zalecane w przypadku pacjentów z ciężkimi zmianami, które nie ustępują, osób z towarzyszącymi objawami alergicznymi (alergia pokarmowa lub astma alergiczna) lub osób z historią tych schorzeń u bliskich członków rodziny.
Jak leczy się atopowe zapalenie skóry?
Celem leczenia atopowego zapalenia skóry jest wyleczenie skóry i zapobieganie zaostrzeniom. Leczenie to musi być zindywidualizowane poprzez identyfikację i redukcję czynników wywołujących zapalenie skóry (alergeny, infekcje i czynniki drażniące).
Łagodne przypadki
Ogólna pielęgnacja skóry związana z nawilżaniem i zapobieganiem podrażnieniom.
Umiarkowane lub intensywnie swędzące objawy
Oprócz powyższych środków podaje się krem lub maść przeciwzapalną — zwykle kortykoidową (miejscowo) oraz doustny lek przeciwhistaminowy.
Intensywny, bardzo rozległy i oporny na poprzedni etap
W tym przypadku stosuje się doustne kortykosteroidy. Powinny być one podawane przez krótki czas i w najniższych możliwych dawkach.
Inne alternatywy to leczenie światłem ultrafioletowym lub stosowanie leków immunosupresyjnych, takich jak doustna cyklosporyna, które można stosować, jeśli cykle kortykosteroidów są powtarzane zbyt często lub nie można ich przeprowadzić.
Ponadto pacjenci i ich rodziny powinni starać się zwracać uwagę na to, które czynniki lub bodźce powodują poprawę, lub pogorszenie choroby i prowadzić odpowiedni styl życia, z dala od czynników wywołujących zaostrzenia.
